รายชื่อมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของประเทศไทย

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ระวังสับสนกับ รายชื่อแหล่งมรดกโลกในประเทศไทย

มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม หรือ มรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ ขององค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) หมายถึงประเพณีและการปฏิบัติที่ไม่ใช่ทางกายภาพที่ดำเนินการโดยบุคคล ในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของมรดกทางวัฒนธรรมของประเทศ ซึ่งรวมถึงการเฉลิมฉลอง เทศกาล การแสดง ประเพณีมุขปาฐะ ดนตรี และการทำหัตถกรรม[1] ตามอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ซึ่งร่างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2546[2] และมีผลบังคับใช้ใน พ.ศ. 2549[3] การขึ้นทะเบียนรายการมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของยูเนสโกนั้นกระทำโดยคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ซึ่งเป็นองค์การที่จัดตั้งขึ้นตามอนุสัญญานี้[4]

ประเทศไทยเข้าเป็นภาคีในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ค.ศ. 2003 เมื่อวันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2559 (ค.ศ. 2016) ในปัจจุบัน ยูเนสโกได้ขึ้นทะเบียนมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของประเทศไทย ทั้งสิ้น 4 รายการ ในชนิดรายการตัวแทนมรดกทางวัฒนธรรมของมนุษยชาติ (Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity)

รายการที่ขึ้นทะเบียนแล้ว (inscribed)[แก้]

หมายเหตุ: ชื่อตามที่ได้ขึ้นทะเบียนในบัญชีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมฯ[5]
รายการ ภาพ ประเภท ปีขึ้นบัญชี
(พ.ศ./ค.ศ.) 		หมายเหตุ อ้างอิง
โขน ละครรำสวมหน้ากากในไทย RL 2561/2018 เป็นศิลปะการแสดงของไทย ที่ผสมผสานองค์ประกอบทางดนตรี การร้อง วรรณกรรม นาฏศิลป์ พิธีกรรม และงานฝีมือ 01385
นวดไทย การนวดแผนไทย RL 2562/2019 เป็นส่วนหนึ่งของศิลปะ วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมของการดูแลสุขภาพแบบไทย ในฐานะการรักษาโดยไม่ใช้ยาและการบำบัดด้วยตนเอง เกี่ยวข้องกับการขยับร่างกายโดยผู้ประกอบวิชาชีพ ช่วยปรับสมดุลร่างกาย พลังงาน และโครงสร้างของผู้ป่วย เพื่อรักษาอาการเจ็บป่วย 01384
โนรา นาฏศิลป์ในภาคใต้ของไทย RL 2564/2021 เป็นการแสดง เต้นรำ และการร้องเพลงสดที่มีชีวิตชีวาพร้อมกายกรรมจากภาคใต้ของไทย โดยปกติแล้ว การแสดงประกอบด้วยการกล่าวอัญเชิญด้วยวาจา ตามด้วยการนำเสนอโดยตัวละครหลักที่เต้นรำด้วยการเคลื่อนไหวของขา แขน และนิ้วอย่างมีพลังและซับซ้อน 01587[6]
สงกรานต์ในไทย เทศกาลปีใหม่ไทยดั้งเดิม RL 2566/2023 เป็นประเพณีวันขึ้นปีใหม่ของไทยมาแต่โบราณ เป็นประเพณีที่งดงาม อ่อนโยน เอื้ออาทร และเต็มไปด้วยบรรยากาศของความกตัญญู ความสนุกสนาน ความอบอุ่น และการให้เกียรติเคารพซึ่งกันและกัน สะท้อนให้เห็นถึงลักษณะของความเป็นไทยได้อย่างชัดเจน โดยใช้น้ำเป็นสื่อในการเชื่อมสัมพันธไมตรี 01719

รายการที่เสนอขึ้นทะเบียนแล้ว อยู่ระหว่างการพิจารณาของยูเนสโก (on-going nomination)[แก้]

รายการที่เตรียมเสนอขึ้นทะเบียน หรือกำลังศึกษาความเป็นไปได้เพื่อขึ้นทะเบียน[แก้]

  • ผีตาโขน[12]
  • ข้าวแกง – อาจเสนอขึ้นทะเบียนร่วมกับประเทศสิงคโปร์ ในรายการ "วัฒนธรรมอาหารริมทางของสิงคโปร์" ซึ่งขึ้นทะเบียนแล้วเมื่อ พ.ศ. 2563[13]
  • ข้าวเหนียวมะม่วง[14]
  • หนังใหญ่[15] [กำลังศึกษาความเป็นไปได้เพื่อขึ้นทะเบียน โดยจะขอขึ้นทะเบียนในรายการมรดกที่เป็นแบบอย่างที่ดีในการสงวนรักษา (Register of Good Safeguarding Practices)][16]
  • หมอลำ[17] (กำลังศึกษาความเป็นไปได้เพื่อขึ้นทะเบียน)
  • ประเพณีลอยกระทง[11] (กำลังดำเนินการศึกษาจัดทำข้อมูล เพื่อเสนอขอความเห็นชอบต่อคณะรัฐมนตรี)
  • พิธีไหว้ครู[18] (กำลังศึกษาความเป็นไปได้เพื่อขึ้นทะเบียน)
  • กัญชาไทย[19][20]

ดูเพิ่ม[แก้]

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ "What is Intangible Cultural Heritage?". UNESCO Intangible Cultural Heritage. สืบค้นเมื่อ 13 January 2024.
  2. ↑ "Text of the Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage". UNESCO Intangible Cultural Heritage. สืบค้นเมื่อ 13 January 2024.
  3. ↑ "The States Parties to the Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage (2003)". UNESCO Intangible Cultural Heritage. สืบค้นเมื่อ 13 January 2024.
  4. ↑ "Functions of the Intergovernmental Committee for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage". UNESCO Intangible Cultural Heritage. สืบค้นเมื่อ 13 January 2024.
  5. ↑ Thailand and the 2003 Convention
  6. ↑ Nora, dance drama in southern Thailand
  7. ↑ การประชุมคณะกรรมการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาฯครั้งที่ 1/2566
  8. ↑ การประชุมคณะกรรมการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาฯครั้งที่ 1/2566
  9. ↑ Thailand, Phakhaoma, a multifunctional cloth in Thai life (RL), Files pending priority ‘0’ treatment
  10. ↑ โขน:กระทรวงวัฒนธรรมเตรียมเสนอนวดไทย โนรา และมวยไทย ให้ยูเนสโก หลังโขนได้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมโลก
  11. ↑ 11.0 11.1 การเสวนาพิเศษ มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่เตรียมขอขึ้นทะเบียนยูเนสโก ในปีพ.ศ. 2567[1]
  12. ↑ จัดใหญ่"ผีตาโขน"เล็งขึ้นบัญชีมรดกวัฒนธรรมโลก... อ่านต่อที่ : https://d.dailynews.co.th/education/649093/
  13. ↑ ผลักดัน “ข้าวแกง” มรดกภูมิปัญญาฯร่วม “สตรีทฟู้ด”
  14. ↑ [2]
  15. ↑ สวธ.-วัดขนอน พัฒนาองค์ความรู้ทางวัฒนธรรมของหนังใหญ่ รองรับขึ้นทะเบียนยูเนสโก
  16. ↑ เทศกาลหนังใหญ่วัดขนอน ครั้งที่ 17 พร้อมจัดยิ่งใหญ่ ศรัทธา-ศิลป์-แผ่นดินหนังใหญ่ ร่วมใจสู่มรดกโลก
  17. ↑ ร้อยเอ็ดวางแผนดันหมอลำ ขึ้นทะเบียนมรดกโลกของ UNESCO
  18. ↑ ศธ.ชงยูเนสโกยก “พิธีไหว้ครู” เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้
  19. ↑ เสนอขึ้นทะเบียน "กัญชาไทย" เป็นมรดกโลก
  20. ↑ จ่อชง ยูเนสโก ขึ้นทะเบียน "กัญชาไทย" มรดกโลก ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=รายชื่อมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของประเทศไทย&oldid=11476242"