ฉบับร่าง:จวลมะม๊วด

พิธีกรรมจวลมะม๊วด ถือเป็นวัฒนธรรมที่ถูกสืบทอดกันมาตั้งแต่รุ่นบรรพบุรุษของชาวเขมรแถบอีสานตอนล่างตามแนวเทือกเขาพนมดงรัก โดยมีความเชื่อว่า วิญญาณของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ภูติผีปีศาจ และดวงวิญญาณของบรรพบุรุษมีอยู่จริง จึงทำให้ชาวเขมรในจังหวัดสุรินทร์จัดพิธีกรรมจวลมะม๊วดขึ้นในทุกฤดูการเก็บเกี่ยวไปถึงก่อนฤดูการผลิตใหญ่ จนกลายมาเป็นประเพณีที่ทุกชุมชนชาวเขมรแถบอีสานตอนล่างยึดถือปฎิบัติต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน

ขั้นตอนการประกอบพิธีกรรม

ขั้นตอนการประกอบพิธีกรรมจะต้องทำพิธีกรรมอยู่ในบ้าน จัดเครื่องสักการะ และแต่งตัวเป็นเทวดาองค์ต่าง ๆ ผู้ร่ายรำจะเป็นคนอัญเชิญองค์เทพ ให้เทวดาองค์ต่าง ๆ ลงมาประทับร่างของผู้นำทางพิธีกรรม ผู้ประกอบพิธีกรรมจะแต่งกายโดยใช้ผ้าโพกหัว เสื้อไหมสีดำแดง ผ้าถุงผ้าไหม ผ้าสไบ ผ้าขาวม้า เข็มขัดเงิน สวมชุดผ้าไหม สวมชฎาทอง ตุ้มหูทอง สร้อยคอทอง ผ้าถุง และกำไรข้อเท้าทอง เครื่องสักการะประกอบด้วย หมากพลู บุหรี่ เงิน 12 บาท ต้นโพธิ์เงินโพธิ์ทอง กรวย 5 อัน ฉัตร 7 ชั้น 1 คู่ พานดอกไม้บูชาครู ข้าวสาร 1 ขัน ไข่ ธูปเทียน เหล้าขาว น้ำอัดลม ประตั๊วะ ตะกร้อ กล้วย 1 หวี ใบดอกไม้(สลาแก๊ะ) ข้าวตอก จวนบูน อันกลอซีนข้าวต้ม ดาบ 1 คู่ บายศรี 1 คู่ ขันบรรจุข้าวสาร

สำหรับองค์เทวดาที่เสด็จลงมาประทับ จะประกอบด้วย

• องค์กายสิทธิ์ การแต่งกาย สวมโจงกระเบนสีม่วงเข้ม เสื้อแขนยาวสีขาว เอวผูกผ้าสีแดงเข้ม หัวโพกผ้าขาวม้า องค์แม่อุมา การแต่งการ ชุดเสื้อต่อกระโปรงสีเขียวเข็มขัดสีดำ
• องค์กุมาร การแต่งกาย สวมโจงกระเบนสีเหลืองเสื้อสีเหลืองแขนสั้น เสื้อกล้ามสีดำ มีผ้าดำติดเลื่อมโพกหัว สวมสร้อยสังวาลย์ประดับเลื่อมเงินซ้ายขวา เข็มขัดประดับเลื่อม
• องค์อมรินทร์ การแต่งกายสวมชุดโจงกระเบนสีส้ม เสื้อคอกลมปักเลื่อมที่คอ มีสร้อยสังวาลย์ทอง 1 เส้น มีผ้าสไบสีน้ำเงินเลื่อมทองผูกเอว มีมงกุฎผ้าปักเลื่อมคาดที่หัว

และนอกจากนี้แล้วยังมีการร้องเพลงในภาษาเขมร เป็นเพลงที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับการทำมาหากิน โดยเครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบด้วย แคน ปี่ ฉิ่ง ฉาบ กลอง กรับ และซอ โดยชุดนักดนตรีประกอบด้วยเสื้อสีขาว ผ้าโสร่งสีแดง-ดำ