พระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ

พระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ
ผู้ประพันธ์	คุณสุวรรณ
ประเทศ	ไทย
ภาษา	ไทย
ประเภท	กลอนเพลงยาว

พระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ เป็นกลอนเพลงยาว แต่งโดยคุณสุวรรณ หญิงนางในและเป็นราชินิกุลในตำหนักของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ซึ่งเธอมีชื่อเสียงเจนจัดด้านการแต่งกลอน จนผู้คนสามารถจดจำและท่องบทกลอนที่เธอแต่งได้ คาดว่าเพลงยาวนี้น่าจะแต่งขึ้นช่วง พ.ศ. 2384–2386 ก่อนการสิ้นพระชนม์ของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ โดยเป็นเรื่องราวที่ต่อเนื่องมาจาก เพลงยาวเรื่องหม่อมเป็ดสวรรค์ ซึ่งแต่งโดยคุณสุวรรณเช่นกัน ถือเป็นหนึ่งในงานไม่กี่ชิ้นของคุณสุวรรณที่ได้รับการเปิดเผยออกสู่สาธารณชน

เนื้อหาของเพลงยาวเรื่อง พระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ มีลักษณะที่แตกต่างออกไปจาก หม่อมเป็ดสวรรค์ กล่าวคือ หม่อมเป็ดสวรรค์ ผู้แต่งแต่งเรื่องด้วยอารมณ์สนุกสนาน กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพยังทรงพระเกษมสำราญแม้นจะมีโรคภัยมาเบียดเบียนอยู่บ้างเป็นครั้งคราว ขณะที่ พระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ พบว่าผู้แต่งแต่งเรื่องด้วยความทุกข์ถึงเจ้านายเป็นอันมาก มีลักษณะเป็นการระบายอารมณ์และความรู้สึกของผู้แต่งในขณะนั้นผ่านบทกลอน กระนั้นเนื้อหาของเพลงยาวนี้ยังสอดแทรกลักษณะของสังคมไทยในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ไว้ เช่น บรรยายความเป็นอยู่และความรู้สึกนึกคิดของสตรีชาววัง อีกทั้งยังปรากฏอาหาร วัฒนธรรม ความเชื่อ ค่านิยม และเครื่องมือเครื่องใช้ในยุคนั้นได้อย่างละเอียดชัดเจน มีคุณค่าในเชิงเอกสารที่สามารถนำความรู้ไปต่อยอดองค์ความรู้เชิงวิชาการได้อีกด้วย

พระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ มีสำนักหอสมุดแห่งชาติเป็นผู้ทรงลิขสิทธิ์ และสำนักพิมพ์จะต้องขออนุญาตจากกรมศิลปากรก่อนนำไปตีพิมพ์ ทั้งนี้เคยมีการตีพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ห้างหุ้นส่วนจำกัด ศิวพร เมื่อ พ.ศ. 2507 และสำนักพิมพ์เสริมวิทย์บรรณาคาร เมื่อ พ.ศ. 2515

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิซอร์ซมีงานที่เกี่ยวข้องกับ กลอนเพลงยาว เรื่อง หม่อมเป็ดสวรรค์ และพระอาการประชวรของกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ