วัดเจดีย์เจ็ดแถว

วัดเจดีย์เจ็ดแถว (อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย)
พระวิหารและเจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2566
ข้อมูลทั่วไป
สถานะ	เปิดใช้งาน
ประเภท	วัด โบราณสถานภายในกำแพงเมือง อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย
สถาปัตยกรรม	สถาปัตยกรรมสมัยสุโขทัย สถาปัตยกรรมล้านนา สถาปัตยกรรมขอม สถาปัตยกรรมลังกา สถาปัตยกรรมพุกาม
เมือง	อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย
ประเทศ	ประเทศไทย
เริ่มสร้าง	พุทธศตวรรษที่ 19
ในกำกับดูแลของ	กรมศิลปากร
ข้อมูลทางเทคนิค
โครงสร้าง	ศิลาแลงฉาบปูน
แหล่งมรดกโลกโดยยูเนสโก เกณฑ์พิจารณา: วัฒนธรรม: (i), (iii) โบราณสถานที่ขึ้นทะเบียนโดยกรมศิลปากร เลขอ้างอิง: 0004599

วัดเจดีย์เจ็ดแถว เป็นโบราณสถานภายในกำแพงเมือง อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ตัววัดตั้งอยู่บริเวณกึ่งกลางเมืองบนแนวแกนเดียวกับวัดช้างล้อม โดยหันหน้าไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ สำหรับที่มาของชื่อมาจากความเข้าใจของพื้นที่ในช่วงแรกที่พบว่าวัดแห่งนี้มีจำนวนเจดีย์ด้านหน้าและด้านข้างที่เรียงรายกันอยู่ 7 แถว แต่ตอนหลังทางกรมศิลปากรได้ขุดแต่งเพิ่มเติมทำให้พบว่ามีทั้งหมด 9 แถว

วัดเจดีย์เจ็ดแถวมีเอกลักษณ์โดดเด่นคือ องค์เจดีย์จำนวนมากกว่า 33 องค์ที่ถูกจัดเรียงตามคติจักรวาล มีรูปแบบทางสถาปัตยกรรมแตกต่างกันหลายแบบ เช่น เจดีย์ประธานรูปดอกบัวตูม หรือทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ เจดีย์ทรงลังกา เจดีย์ทรงปราสาทห้ายอด หรือเจติยวิหารทรงพุกาม สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ จึงทรงสันนิษฐานว่าวัดแห่งนี้น่าจะมีลักษณะการใช้งานเป็นสุสานหลวงกลางเมือง

ประวัติ

สาเหตุความเป็นมาที่วัดนี้ชื่อว่า "วัดเจดีย์เจ็ดแถว" นั้น ชื่อนี้เป็นชื่อที่เรียกขึ้นภายหลังโดยราษฎรในท้องถิ่น สาเหตุที่เรียกเนื่องจากพบเจดีย์จำนวนมากมายหลายแถวภายในวัด

วัดเจดีย์เจ็ดแถวนี้น่าจะเป็นวัดที่มีความสำคัญมากวัดหนึ่งในเมืองศรีสัชนาลัย เนื่องจากเป็นวัดที่ตั้งอยู่ในแนวแกนหลักของเมือง พิจารณาได้จากตำแหน่งที่ตั้งของเมือง อีกทั้งยังมีขนาดใหญ่เกินกว่าที่ราษฎรธรรมดาจะเป็นผู้สร้างขึ้น ดังปรากฏในพระราชวินิจฉัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวในหนังสือ เที่ยวเมืองพระร่วง ระบุว่า "วัดเจดีย์เจ็ดแถวนี้เป็นวัดใหญ่ เพราะฉะนั้นจำจะต้องลองสันนิษฐานดูว่าเป็นของใคร นายเทียนกล่าวว่า วัดนี้เดิมเขาเรียกว่า วัดกัลยานิมิต เพราะว่านางพญาธิดาแห่งพระมหาธรรมราชา (บาธรรมราช) เป็นผู้สร้างขึ้น นายเทียนอ้างหนังสือที่ไฟไหม้นั้นเป็นพยานอีก" ส่วน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ มีพระวินิจฉัยว่าวัดนี้เป็นวัดที่มีความสวยงามกว่าวัดอื่น ๆ อาจเป็นวัดของกษัตริย์ที่ครองเมืองนี้ และเจดีย์รายอื่น ๆ คงเป็นที่บรรจุพระอัฐิของเจ้านายในราชวงศ์สุโขทัย

สถาปัตยกรรม

เจดีย์รายที่วัดเจดีย์เจ็ดแถวมีรูปแบบที่ได้รับอิทธิพลศิลปะจากที่ต่าง ๆ หลายแห่ง เช่น ลังกา และพุกาม ด้านหลังเจดีย์ประธานมีเจดีย์รายที่มีลักษณะเด่น คือฐานเป็นเจดีย์สี่เหลี่ยมจัตุรัส ยอดเป็นทรงกลม ภายในเจดีย์มีซุ้มโถงส่วนซุ้มโถงเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปูนปั้นมีภาพจิตรกรรมเป็นภาพอดีตพระพุทธเจ้าและเหล่าเทวดากษัตริย์

เจดีย์รายที่มีลักษณะเด่นองค์หนึ่งเรียกว่า เจดีย์ทรงปราสาท คือซุ้มจรนัมด้านหลังของเรือนธาตุ ทำเป็นซุ้มมณฑปมีเรือนยอดข้างบนสูงเป็นซุ้มทางทิศตะวันตกมีพระพุทธรูปปางนาคปรกประดิษฐานอยู่เป็นพระพุทธรูปปางนาคปรกสมัยสุโขทัย รวมทั้งหมดแล้ววัดเจดีย์เจ็ดแถวมีเจดีย์รายและอาคารขนาดเล็กแบบต่าง ๆ กว่า 33 องค์

ระเบียงภาพ

• 
  เจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ มุมมองจากทางทิศตะวันตก
• 
  เจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ มุมมองจากทางทิศตะวันออก
• 
  เจดีย์รายทรงพุ่มข้าวบิณฑ์
• 
  เจดีย์ยอดมณฑป เป็นอาคารทรงโรงมีหลังคาเป็นมณฑปที่มียอดเจดีย์เหนืออีกชั้นหนึ่ง
• 
  เจดีย์ยอดมณฑป
• 
  เจดีย์ประจำมุม แบบ "เจดีย์ทรงปราสาทห้ายอด" ได้รับอิทธิพลมาจากศิลปะล้านนาและเจดีย์วิหารทางพุกาม ซึ่งสังเกตได้จากเรือนธาตุและเรือนยอด ส่วนฐานบัวลูกฟักได้รับอิทธิพลมาจากทางขอม
• 
  เจดีย์รายทรงปราสาทยอด